کک

کک دانه‌ای در صنعت کشور چه جایگاهی دارد؟

بر اساس نوع خوراك واحد و جزئیات فرایند کک سازي،کک‌هاي متفاوتی به دست می‌‌آید.یکی از این نوع کک‌ها، کک دانه‌ای است؛ اما این نوع کک به دلایلی دارای مرغوبیت کافی برای کاربردهای متنوع نیست.

بر اساس نوع خوراك واحد و جزئیات فرایند کک سازي، کک­‌هاي متفاوتی به دست می‌­آید که یکی از این نوع کک­‌ها، کک دانه‌­ای است. درواقع، گاهی اوقات نوع سومی از کک به طور ناخواسته در فرایند کک‌سازی تاخیری تولید می­‌شود. این کک، کک دانه­‌ای نام دارد. چرا که به صورت خوشه­‌هایی از حبه‌هایی به اندازه گلوله شکل می‌­گیرد. این نوع کک معمولا به هنگام آشفتگی­‌های عملیاتی یا فراوری باقیمانده­‌های بسیار سنگین تولید می­‌شود. کک‌دانه‌­ای، نوع مرغوبی نیست چرا که اولا مساحت سطح آن زیاد نیست که از این لحاظ کک اسفنجی مرغوب­‌تر است، ثانیا از خواص سودمند کک‌سوزنی برای ساخت الکترود برخوردار نیست.

کک دانه‌­ای، نیاز به خوراکی با غلظت­‌هاي زیاد آسفالتین و گوگرد، فشار پایین محفظه تاخیر و دماي زیاد محفظه دارد. خوراکی که محتوي اکسیژن زیادي باشد نیز می‌­تواند سبب تولید کک دانه‌­اي شود. هنگامی که محتوي آسفالتین خوراك در مقایسه با کربن کنرادسون آن بالا باشد، کک دانه‌­اي تولید می‌شود. عموما خوراك­‌هایی که از باقی مانده‌­هاي تحت خلأ و ضایعات قسمت­‌هاي مختلف پالایش به دست می­‌آید، می­‌تواند سبب تولید کک دانه‌­اي شود. کک دانه‌­ای ارزش تجاری کمی دارد یا فاقد ارزش تجاری است، خصوصا اگر دارای مقدار زیادی گوگرد باشد. کاهش محتوای گوگرد آن به طور قابل ملاحظه‌­ای به ارزش اقتصادی آن به عنوان سوخت و یا برای ساخت آندهای آلومینیوم می­‌افزاید.

هنگامی که هیدروکربن­‌های سبک در ظرف فلش می­‌شوند، گلوله­‌های کوچکی از قیر در جریان گاز معلق می­‌شوند که این ذرات در اثر حرارت تولیدی از پلیمریزاسیون آسفالیتن سریعا تبدیل به کک دانه­‌ای شده و ته نشین می‌­شوند؛ ابعاد آن­‌ها نیز حدود 2 تا 5 میلی‌متر بوده و در برخی موارد که به هم بچسبند تا 25 سانتی‌متر می‌­شوند.

تولید کک دانه‌­ای

برای تولید کک دانه­‌ای نیاز به خوراکی با غلظت­‌های زیاد آسفالتین – ترکیبات کربنی حلقوی که دارای یک یا چند اتم گوگرد، نیتروژن و اکسیژن هستند و گوگرد است. این کک به شکل کروی است و کلسیناسیون نمی­‌شود.
کک گرید سوختی با سایر سوخت­‌ها، به طور کلی زغال سنگ، رقابت می­‌كند. کک سوختی نسبت به زغال‌سنگ چندین مزیت و چند عیب اساسی دارد.

مزیت اول کک نفتی، بالاتر بودن ارزش حرارتی آن نسبت به زغال‌سنگ است. کک معمولا ارزش حرارتی  Btu/lb14000دارد، درحالی‌که ارزش حرارتی زغال‌سنگ بین Btu/lb8000-12000 است. همان طور که انتظار می­‌رود، مقدار خاکستر کک‌نفتی بسیار کمتر و معمولا بین 5/0 تا 1درصد جرمی است. زغال‌سنگ از منابع مختلف بین 2 تا 20 درصد جرمی خاکستر دارد. ترکیب شیمیایی خاکستر از آن‌جایی که می‌­تواند شامل مقدار زیادی وانادیم نسبت به زغال‌سنگ باشد، ممکن است مشکل اصلی پیکربندی بویلر محسوب شود.

مشکل اصلی کک نفتی نسبت به زغال‌سنگ، مقدار زیاد گوگرد، مقدار کم مواد فرار و برخی موارد و سختی زیاد است. کک تولید شده نفت­‌های خام گوگرددار، معمولا بین 4 تا 7 درصد گوگرد دارند درحالی‌که زغال‌سنگ بازار، گوگرد کمتر از 2 درصد دارد. بسته به تجهیزات حذف گوگرد نصب شده در نیروگاه برق، مقدار گوگرد بیشتر، استفاده از کک را محدود مي­‌کند. علاوه بر این، طراحی مشعل نيروگاه ممکن است به گونه‌­ای باشد كه به جامدهای فرار بیشتری برای حفظ پایداری شعله نیاز داشته باشد. هم‌چنین، تجهیزات شکستن، ممکن است نسبت به سختی سوخت جامدی که می­‌تواند در یک تجهیز خاص بسوزد، محدودیت­‌هایی داشته باشد. سختی نسبی با توجه به شاخص HG تعیین می­‌شود.

استفاده مهم دیگری که از کک گرید سوختی می­‌شود، در کوره­‌های سیمان است. آهک استفاده شده برای تولید سیمان می‌تواند گوگرد و فلزات را جذب کند؛ بنابراین حساسیت کمتری نسبت به این آلوده کننده‌­ها در کک‌سوختی نسبت به نیروگاه برق وجود دارد. عامل محدودکننده برای کاربرد در کوره سیمان، معمولا توانایی تجهیزات تراشکاری واحد برای پودر کردن کک است.

مزای و معایب کک دانه‌ای

برای تولید کک‌دانه‌­ای از خوراکی با غلظت­‌های زیاد آسفالتین و گوگرد استفاده می­‌شود. کک‌دانه­‌ای با زغال‌سنگ رقابت می‌کند. کک سوختی نسبت به زغال‌سنگ چندین مزیت و عیب­ اساسی دارد.

اولین مزیت، بالا بودن ارزش حرارتی نسبت به زغال‌سنگ است. میانگین ارزش حرارتی  but/Ib 1400 دارد. ارزش حرارتی زغال سنگ Btu/lb8000 12000 است.

دومین مزیت، مقدار خاکستر کک‌دانه‌ای کمتر است. زغال‌سنگ بین ۲ الی ۲۰ درصد جرمی خاکستر دارد.

معایب و مشکل اصلی کک دانه­‌ای داشتن بیش از حد از گوگرد به نسبت زغال‌سنگ است؛ بین ۴ الی ۷ درصد آن را گوگرد تشکیل داده است. زغال‌سنگ به نسبت این ماده گوگرد کمتری دارد.

کاربردهای کک دانه­‌ای

ساختار نامنظم کک دانه‌­ای، کار با آن‌­را دشوار کرده است و نسبت به کک اسفنجی دارای هر نوع استفاده‌­ خاصی نیست؛ اما، کاربرد مهم این ماده در‌ کوره‌های سیمان است. آهک‌­های استفاده شده در سیمان می­‌تواند گوگرد و دیگر فلزات موجود در آن را جذب کند. بنابراین، حساسیت کمتری نسبت به این آلوده‌­کننده­‌ها در کک سوختی نسبت به نیروگاه برق وجود دارد. عامل محدودکننده برای کاربرد در کوره سیمان، معمولا توانایی تجهیزات تراشکاری واحد پودر کردن کک است.

همچنین با افزایش تقاضاها در صنعت آلومینیوم برای کک نفتی با درجه آند، استفاده از کک افزایش یافته است. کک دانه‌­ای، در حجم زیادی موجود است و در حال حاضر برای کاربردهای سوخت و Tio2 (دی اکسید تیتانیوم) استفاده می‌­شود.

منبع:

برگرفته از کتاب جامع از نفت تا گرفت؛ مسئله الکترود گرافیتی

نمایش بیشتر

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *