نقش تکنولوژی کربن در اقتصاد مقاومتی
مقوله کربن صرفا یک موضوع فنی نبوده بلکه ابعاد بسیار مهم اجتماعی، سیاسی و محیط زیستی را نیز در برمی‌گیرد. دولت‌ها در این زمینه نقش بسیار مهمی دارند، به طوری که بدون دخالت دولت‌ها رشد فن‌آوری‌ها و ظهور نوآوری‌های مربوطه عملا غیرممکن می‌کند.
اقتصاد مقاومتی یکی از مهم‌ترین فرامین رهبری در طول سالیان گذشته است. اقتصاد مقاومتی یعنی آن بخش از اقتصاد که مورد تهدید دشمن قرار می‌گیرد مورد بررسی قرار گرفته و با حذف نقاط ضعف و تبدیل آن نقاط به یک فرصت، اقتصاد را مقاوم کنیم. در مقابل شاید دومین کلمه‌ای که در مورد اقتصاد در بیانات رهبری مورد توجه بوده اقتصاد دانش‌بنیان است. اقتصادی که محرک اصلی آن تولید دانش است.
یکی از جملات بسیار کلیدی که رهبری در ارتباط این دو اقتصاد بیان فرمودند این است که اساس کار در اقتصاد مقاومتی، اقتصاد دانش‌بنیان است. ارتباط بین این دو بارها بررسی شده و به این نتیجه می‌توان رسید که بدون توجه به دانش در بخش‌های مورد تهدید نمی‌توان آن بخش‌ها را ترمیم کرد. همچنین نخبگان بی‌شماری در کشور به دنبال نقش‌آفرینی موثر برای تامین اقتصاد مقاومتی هستند که برای این نقش آفرینی باید ظرفیت آفرینی شود.
اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی به معنی تشخیص فشارها بر کشور و تلاش برای کنترل و بی‌اثر کردن آن فشارها است و در شرایط کنونی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت است همچنین برای رسیدن به اقتصاد مقاومتی باید وابستگی‌ها به کشورهای بیگانه کاهش یافته و بر تولید داخلی کشور و تلاش برای روی پای خود ایستادن افزایش یابد.
طبق نظر دولتمردان در تعریف اقتصاد مقاومتی، ضرورت مقاومت برای ردکردن فشارها و عبور از سختی‌ها برای رسیدن به نقاط مثبت ملی نیاز است.
اصطلاح اقتصاد مقاومتی اولین بار در سال 2005 پس از محاصره غزه توسط اسرائیل که مواد غذایی و دیگر امکانات برای تولید و پیشرفت اقتصادی را نیز شامل می‌شد و ناتوانی غزه در امکان صادرات و کشت بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله توت‌فرنگی را کاهش داده بود مورد استفاده قرار گرفت و ضوابط و معیارهای حاکم بر مفهوم اقتصاد مقاومتی شناسایی شد. پس از تشدید تحریم‌ها علیه ایران در سال‌های اخیر این شیوه توسط حاکمیت ترویج می‌شود و در اقتصاد مقاومتی هدف استفاده از توان داخلی و مقاومت در مقابل تحریم‌ها با ایجاد کمترین بحران است.
ارتباط اقتصاد دانش‌بنیان با اقتصاد مقاومتی
در اقتصاد دانش بنیان، تولید، توزیع و کاربرد دانش محرک اصلی رشد اقتصادی، تولید ثروت و اشتغال در فعالیت‌های اقتصادی است. در این نوع اقتصاد فرایندهای خلق دانش، ذخیره‌سازی، اشتراک و به کارگیری آن باید به دقت برنامه‌ریزی شود تا پیشرفت اقتصاد دانش‌بنیان را تضمین کند. برای دستیابی به اقتصاد دانش‌بنیان بایستی شرایط لازم برای ابداع و نوآوری فراهم شود تا توانایی تبدیل ایده‌ها به محصولات از طریق سرمایه‌گذاری، به تولید محصولات جدید منجر شود.
طرح نقش نخبگان در اقتصاد مقاومتی
پیشرفت‌های مقطعی و یا پیوسته کشور ایران را در سه دهه اخیر، می‌توان ناشی از اراده، مسئولیت‌پذیری و احساس دلبستگی نخبگان به کشور برشمرد که با وجود مشکلات فراوان و نبود زیرساخت‌های فن‌آورانه، صدها شخصیت برجسته در رشته‌های مختلف، به تلاش مشغولند و نتایج بزرگی را در عرصه‌های مختلف بدست آوردند. نخبگان به عنوان کسانی که توان اثرگذاری روی محیط جامعه را دارند، می‌توانند عامل تغییر در جامعه باشند و در ترویج و فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی نقش آفرینی کنند؛ اما این تنها نقش نخبگان در ترویج اقتصاد مقاومتی نیست.
موسسه دانش‌بنیان برکت و الکترود گرافیتی
موسسه دانش‌بنیان برکت یکی از ماموریت‌های خود را نقش آفرینی در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، با رویکرد عدم ماندگاری و تصدیگری و صیانت از ارزش و جایگاه والای علم و عالم در جامعه قرار داده و در این میان نقشی بسیار فعال دارد.
موضوع تطبیق مساله الکترود گرافیتی با اقتصاد مقاومتی و بیان چالش‌ها و تهدیدهای پیش‌روی آن در این بخش مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر دانش‌بنیان بودن این صنعت از دو جنبه مورد توجه قرار گرفته است. اول آنکه بدون توجه به دانش نمی‌توان این چالش را حل کرد و این گسترش دانشی نیاز به مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های جسورانه در کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور و رفع موانع فعالیت کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور خواهد داشت.
دوم آن که با انتقال این صنعت متقابلا زیرساخت‌های مورد نیاز کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور در کشور تامین خواهد شد.
ماموریت‌های موسسه دانش‌بنیان برکت به شرح زیر است:
- مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های جسورانه در کسب‌وکارهای دانش‌بنیان و نوآور
- ایجاد یا مشارکت در ایجاد نهادهای مؤثر و نقش‌آفرین در تکمیل زنجیره ارزش زیست‌بوم کارآفرینی نظیر شتاب‌دهنده‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، کارخانه استارتاپ و فضای کار اشتراکی
- حمایت از ایجاد بسترها و زیرساخت‌های مورد نیاز کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور و رفع موانع فعالیت کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور
- مشارکت در انجام فعالیت‌های ترویجی نظیر برگزاری رویدادهای مرتبط با کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور، پشتیبانی رسانه‌ای، شبکه‌سازی و آموزش
- نقش‌آفرینی در چارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، با رویکرد عدم ماندگاری و تصدیگری و صیانت از ارزش و جایگاه والای علم و عالم در جامعه
- کمک به ایجاد فرصت‌های بیشتر و موثرتر برای ارتقای وضعیت زیست‌بوم کارآفرینی و زیرساخت‌های توسعه دانش و فعالیت کسب و کارهای دانش‌بنیان و نوآور
موارد ۳ و ۶ از ماموریت سازمانی موسسه دانش‌بنیان برکت به ایجاد زیرساخت‌های توسعه دانش در کشور اشاره دارد. بدون ورود موسسه به این صنعت باید یک جایگزین برای موضوع انتقال دانش و توسعه آن در نظر گرفته شود.
از زاویه دیگر یکی از مواردکلیدی فعالیت موسسه استفاده از ظرفیت نخبگان و اقتصاد دانش‌بنیان برای ایجاد اقتصاد مقاومتی است. اولا مساله الکترود‌گرافیتی یکی از مهم‌ترین مصادق آسیب‌پذیری اقتصاد مقاومتی درحوزه فولاد است و دوما بدون استفاده از ظرفیت نخبگانی و اقتصاد دانش‌بنیان امکان ایجاد استقلال صنعتی در این بخش نخواهد بود. در زیر به این موضوع اشاره شده است.
موسسه دانش‌بنیان برکت با ورود به موضوع الکترود گرافیتی علاوه بر حل دانش‌بنیان یک مساله مهم در اقتصاد مقاومتی کشور زیرساخت توسعه فناوری و اشتغال جوانان کشور را در تجهیزات، فناوری و صنایع مرتبط ایجاد خواهد کرد.
همانطور که گفته شد این صنعت هم نیاز به دانش دارد و هم با آوردن این صنعت می‌توان شاخه‌های مغفول مانده و پرکاربردی از دانش را در کشور فعال کرد. این صنعت هم ارزآور است هم دانش‌آور و هم دانش‌بر. درنتیجه در پاسخ به این سوال که آیا ورود به مساله الکترود گرافیتی وظیفه موسسه دانش‌بنیان برکت یا ستاداجرایی فرمان امام است باید بپرسیم که چرا که نه؟ آن هم در شرایطی که اکثر بخش‌های مرتبط با موضوع اعلام کرده‌اند که نتوانسته‌اند به صورت پایدار و واقع‌بینانه مشکل را حل کنند و در حقیقت مشکل همچنان روی میز تهدیدهای اقتصادی باقی مانده است. که در بخش طرح مساله به آن خواهیم پرداخت.
در نهایت و با توجه به موارد بالا به نظر می‌رسد ورود موسسه دانش‌بنیان برکت به موضوع الکترود گرافیتی درحقیقت یک پاسخ به این چگونگی نقش‌آفرینی اقتصاد دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی است. جایی که برای ایجاد مقاومت در صنعت فولاد کشور نیازمند ده‌ها شاخه دانشی مستقل و نوآور خواهیم بود.
منبع: برگرفته از کتاب جامع از نفت تا گرفت؛ مسئله الکترود گرافیتی
