در بخش ماشین‌کاری، مهندسی و ساخت واحد الکترودسازی چه می‌گذرد؟
بخش ماشین‌کاری برای تهیه الکترود با ابعاد دقیق به کار می‌رود.
می‌توان با سرمایه‌گذاری حدود 5 میلیون دلار، کارخانه ماشین کاری برای 30 هزار تن را احداث کرد. پیشنهاد می‌شود با توجه به هزینه حمل و نقل، این کارخانه در مرکز ایران و با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی تاسیس شده و به صورت حق العمل کاری برای فولادسازها، ماشین‌کاری الکترود را انجام دهد. بخش ماشین‌کاری برای تهیه الکترود با ابعاد دقیق به کار می‌رود.
در ابتدا به طور خلاصه ساخت گرافیت توضیح داده شده و سپس، مختصری درمورد بخش ماشین‌کاری گفته می‌شود.
ساخت گرافیت
شماتیک خط تولید الکترودگرافیتی در شکل زیر آورده شده است. به منظور تولید الکترودگرافیتی ابتدا کک سوزنی خرد و سایزبندی می‌شود. سپس ذرات با اندازه مناسب با حدود 20 درصد قیر قطران زغال سنگ مخلوط و خمیر حاصل به مرحله شکل‌دهی وارد می‌شود. این مرحله توسط دستگاه اکستروژن یا قالب‌ریزی با استفاده از فشار انجام می‌گیرد. حاصل مرحله شکل‌دهی، الکترود خام است. پس از مرحله شکل‌دهی، الکترودهای خام وارد مرحله پخت می‌شود.
در عملیات پخت دما بین 800 تا 1200 درجه سانتی‌گراد است. در این دما، قیر تبدیل به کربن شده و حدود 40 درصد آن تبخیر می‌شود. حاصل این مرحله الکترودهای کربنی آمورف است كه دارای رسانایی الکتریکی و حرارتی کمی است. بعد از مرحله پخت، الکترودها وارد مرحله بارورسازی می‌شوند.
در این مرحله تخلخل‌های موجود در الکترود با قیر قطران تحت فشار پر می‌شوند.سپس الکترودها به منظور گرافیته شدن باید وارد کوره شوند. این عملیات در حدود دمای 2800 الی 3200 درجه سانتی‌گراد انجام می‌شوند و طی آن کربن آمورف به گرافیت تبدیل می‌شود. در این مرحله آنچه از عناصر غیر کربن مانند هیدروژن و سولفور باقیمانده، حذف می‌شود. الکترودهای گرافیته شده در مرحله بعد تراشکاری شده و به کارخانجات فولاد ارسال می‌شوند.
مهم‌ترین عامل تعیین کننده در تولید و کیفیت الکترودهای‌گرافیتی، درجه کیفی کک سوزنی به کار رفته در آن است. هرچه کیفیت یا درجه کک بالاتر باشد، الکترود باکیفیت‌تری تولید می‌شود. الکترودها از نظر کیفیت به دو دسته normal power و ultra-high power تقسیم‌بندی می‌شوند. الکترودهای normal شامل دو دسته regular power و high power هستند. الکترودهای معمولی در اندازه‌های کوچک و با استفاده از کک‌های با کیفیت کمتر تولید می‌شوند.
بخش ماشین‌کاری
این بخش در قالب مشارکت در سرمایه‌گذاری بخش خصوصی قابل انجام است که در حال حاضر شرکت کانی کاوان کرتک با زیرمجموعه‌های موسسه دانش‌بنیان برکت در این خصوص صحبت داشته است. ستاد لازم است تا در این بخش سرمایه‌گذاری کند. این بخش از آن جهت مهم است که به فرض اینکه کارخانجات فولاد سازی اقدام به گرافیت سازی کنند باز برای ماشین‌کاری به تجهیزات نیاز خواهد بود که ظرفیت این ماشین‌ها بسیار بیشتر از ظرفیت گرافیت سازی است. این کارخانه در مرکز کشور برای دسترسی مناسب به کارخانجات فولادی احداث می‌شود.
ماشین‌کاری
الکترودهای گرافیت (بعد از خنک شدن) به ابعاد دقیق ماشین‌کاری می‌شوند. این مرحله همچنین ممکن است شامل ماشین‌کاری و نصب انتهای (پریزها) الکترودها با سیستم اتصال بند کشیده سوزن گرافیتی (نوک سینه) باشد. در زیر، شماتیک کلی فرایند تولید الکترود گرافیتی را مشاهده می‌کنید.
منبع: برگرفته از کتاب جامع از نفت تا گرفت؛ مسئله الکترودگرافیتی
